piše: Isidora Đolović
Brajan Feri je ljubav poistovetio sa narkomanskim iskustvom („Love is the drug“), a već dugo kruže osnovane sumnje kako veliki hit „Neko te ima“ grupe Van Gogh zapravo opisuje žudnju za marihuanom. U novije vreme, nešto slično se pripisuje otužnoj „Lutki“ S.A.R.S.-a, čija sladunjavost, ako je nagovešteno istina, zaista savršeno kamuflira pravi smisao teksta. Činili to ciljano ili nesvesno, rock muzičari su oduvek znali za veliki potencijal ovakve vrste referencijalnosti, zasnovane na srodnim osobinama dve vrste osećaja. U oba slučaja dolazi do razvoja nekontrolisane potrebe koja, postepeno, iznutra satire biće i može biti prekinuta jedino samouništenjem. Kada je, doduše, filadelfijski sastav The Hooters objavio možda i najveći hit u svojoj karijeri – „Johnny B.“ (sa trećeg albuma, „One Way Home“, izdatog 1987. za „Columbia Records“), malo kome je padalo na um da se radi o nečemu širem od prijateljskog upozorenja povodom manipulativne žene. Tek će vizuelizacija pesme dati legitimitet drugom interpretativnom stanovištu, pojačavajući efekat od početka prisutnog spoja melanholičnog i pretećeg u njenom opštem tonu.
„Johnny B.“ (a nije Goode) predstavlja reprezentativan primer nečega što se najvećim delom može svrstati u tzv. AOR (adult oriented rock), sa primesama irskih i kantri-bluz elemenata. Koautori su članovi Erik Bazilijan i Rob Hajman, kao i producent Rik Čertov. Gotovo srednjovekovno akustičarski uvod postavlja pretežni ton kompozicije, istovremeno zavaravajući slušaoca svojom smirenošću. Sličan stišani manir karakterističan je za kraj pesme, s tim što smo dotle već previše obuzeti sadržajem, pa epilog ostaje nekako nedovoljno istaknut. Pesma je na svojoj površini smirujuća, pogotovo usled preplitanja gitarskog i synth-zvuka sa usnom harmonikom, dvojnosti koja odražava značenjske nivoe.
Na prvom od njih, tema je dvoličnost ili prevrtljivost, praćena kompleksnim prožimanjem tri tačke gledišta: posmatrača sa strane (prijateljski nastrojeni „rezoner“, ujedno ima naratorsku ulogu), ugroženog (Džonija, kao protagoniste i predmeta priče) i figure femme fatale (koja manipuliše junakom). Rezoner je taj koji predočava problemsku situaciju, iznosi slučaj i prilično očajnički, beznadežno nastoji da otvori oči prijatelju kom se obraća. Zapravo, kroz stihove su najzastupljenije teme zaslepljenosti i suprotstavljenog joj progledavanja. Postavljena je jasna situacija, svojevrsnom epizodičnošću putem koje su ilustrovani stupnjevi junakove opsesivne zarobljenosti. Vezanost za obmanu je neraskidiva, svojevoljna i predvidljivo pogubna.
It's a sleepless night, she's calling your name,
it's a lonely ride, I know how you want her;
again and again, you're chasin' a dream,
but Johnny, my friend, she's not what she seems.
Ujednačena metrička struktura pesme omogućava da se ipak postojanošću ubedljivog tona sugeriše ozbiljnost opsesije. U muzičkom smislu, nema mnogo oscilacija, ali sama izražajnost glasa dočarava liniju zainteresovanosti i ličnog angažovanja naratora. Gitarska solo deonica se uklapa sa klimaktičnom funkcijom poentiranja sadržaja, ali i neosuđujućim, zabrinutim prizvukom obraćanja. Sa sopstvenog stanovišta, empatijski podstaknut narator shvata prirodu problema, ali ne vidi mogućnost direktnog uticaja na njegovo otklanjanje, usled čega je refren sažaljivo-pomirljiv i unapred sračunat na poraz.
Ženska uloga je potpuno tipska: nemilosrdna, emocionalno hladna predatorka koja svesno upotrebljava svoje žrtve. Uživajući u dominaciji, osećaju apsolutne vlasti, mazohistički se poigrava tuđim srcima. Potreba koju izaziva u junaku organska je i, iz perspektive opčinjenog, stvara apsolutno samotnjačku poziciju koju ni sa kim ne može da podeli, niti olakša.
Johnny B, how
much there is to see?
Just open your eyes and listen to me.
Straight ahead, a green light turns to red,
oh, why can't you see, o-oh, Johhny B?
Motiv iluzije ili privida obeležava refren, postajući direktno obelodanjen. Simbolika crvenog svetla, osim na zabranu (neposredni kontekst, doslovno značenje), upućuje i na promiskuitet, nemoral. U konkretnom slučaju, imitacija podsticaja pretvara se u blokadu, što rezoner unapred vidi, pretežno sažaljivo konstatujući neizbežnost razočaranja. Taj sudar prema kome junak srlja nagovešten je kao upozorenje za koje „uzbunjivač“ svejedno zna da nema svrhe.
And when you drive her home, is she sittin' real close,
does she make you weak – well, thats's the way she wants you,
you're strung out again, she's taking you over,
you've been here before, why can't you let go?
Sve etape posrnuća naratoru su uveliko poznate, baš kao i efekti kojima se ono postiže: od neposredne čulne manipulacije fizičkom blizinom, do bukvalne intoksikacije (sirenski zov bez mogućnosti odupiranja). U svako doba, kao magnetski privučen, junak je pozvan da sledi njene hirove i nađe se na raspolaganju. Završna komparacija, pomalo ustaljeno izjednačavanje poljupca sa otrovom, naglašava trajnu zarobljenost osobe vezane uz varljivi ideal. Nesposoban da uvidi njenu lažnost, nemoćan da se (samostalno) oslobodi, srlja u propast sa svakim novim udisajem opojnog daha zavodljive fatamorgane. Uopšte, dvosmislenost teksta odgovara čestim aluzijama iz tog doba na plotsku čežnju kao narkotik, odnosno, baratanju metaforama zavisnosti koje spolja liče na ljubavne.
And when she calls your name, my sweet Johnny B,
you can drive all night and you know she’ll be waiting,
to love you again – her kiss is her poison,
forever inside you, wherever you go.
Posmatrajući ovaj, doslovni sloj tumačenja, „Johnny B.“ je pesma o toksičnoj vezi bez uzajamnosti, budućnosti i oslobađajućeg dejstva istinske emocije. Drugi interpretacijski nivo otvara se putem video adaptacije u režiji Dejvida Finčera. Danas pretežno poznat po svom kinematografskom opusu, Finčer je tokom osamdesetih i prve polovine devedesetih značajno doprineo popularizovanju muzike putem kanala „MTV“ i spotova koji su predstavljali samostalne filmske priče u malom. „Johnny B.“ pripada njegovom ranom stvaralaštvu i već nagoveštava estetiku, postavke, celokupni video identitet koji je kasnije razradio u spotovima za, recimo, Madonu („Bad girl“) ili Majkla Džeksona („Who is it?“). Posebno je upadljiva sličnost figure opasne žene.
Radnja spota, koju izvestan broj onlajn komentatora nalazi „nejasnom“, zasnovana je na suprotstavljanju realnosti i imaginarnog, čak uspomena. Halucinacije, želje, sećanja, pretaču se u niz zbrkanih prizora iz pomerene svesti, čiji je uzrok očigledno narkomanska kriza. Samim tim, žena je prisutna u vidu personifikacije, a ne isključivo konkretnog telesnog bića, čak ni samo objekta erotske želje. Postoje naznake i da bi se možda moglo raditi o figuri majke, povezane sa nekakvom potisnutom traumom iz detinjstva. U svakom slučaju, nesumnjivo simbolizuje duboku uskraćenost kao okidač za predavanje poroku, u pokušaju dosezanja utešne kompenzacije.
Video uspostavlja oštru podelu i u pogledu kolorita (nijansi): na braon-žutu dimenziju kojoj, kao nosioci okvirne naracije, pripadaju i članovi benda; i plavu, područje iluzije, ali i otrežnjenja (hitna pomoć), blisko smrti, sterilno i hladno. Prvi prostor obeležavaju zagušljivost, vrućina, agonija, ali i familijarnost (instalacije, mokro tlo na kome leži akustična gitara, vizuelno uvođenje u prostor ispredanja priče), Džonijev unutrašnji nered dočarava enterijer iz koga nikako ne uspeva da pronađe izlaz (razbacane stvari, omeđenost zastorima nalik na kulise), dok je žena u potpunosti glamurozna vizija (beli biseri oko vrata, crveni karmin, reflektori). Tragovi na podu u jednom od „fleševa“ gde je vidimo, ukazuju na niz zločina, budući da se radi o klasičnom iscrtavanju obrisa žrtava. Sasvim naturalistički završetak postavljen je kao kontrast priviđenjima, ali i spomenutoj prisnosti okvira.